“ILIJINA VODA”
Šetajući po peštanskoj strani Budimpešte možemo naići na neke veoma zanimljive zgrade i građevine vezano za Srbe. Malo dalje od centra Pešte, ali još uvek u prometnom delu grada, nalazi se Ilijina voda, tj. “Ilinski bunar”, srpsko-pravoslavno hodočasno mesto u VIII. kvartu, u blizini trga Ludovika, u parku Prirodnjačkog Muzeja.
Tokom jučerašnjeg dana, na prazniku starozavetnog proroka Ilije, Srbi iz Budimpešte proslavili su Ilindan na ovom svetilištu.
Ovo mesto je još u srednjem veku, u doba kralja Matije Korvina, bilo poznato po svežoj vodi lekovite moći. Prema starim zapisima, patrijarh Arsenije Čarnojević III je posle velikog požara 1696. godine u Sentandreji zatražio od tadašnjih vlasti da se privremeno nastani pored Ilijine vode u Pešti. Na osnovu pomenutog izvora se zaključuje da su ovdašnji Srbi već od ranije poštovali “Ilinski bunar” kao hodočasno mesto. Po predanju pitku vodu ovog bunara posebno su cenili i austrijski vladari: Marija Terezija, a kasnije i njen sin Josif II.
Krajem XVIII veka, 1795. godine na ovom mestu je podignuta klasicistička građevina. O njenoj lepoti svedoči i jedini savremeni crtež, objavljen u jednom vodiču 1803. godine.
Kult ovog hodočasnog mesta povezali su sa praznikom Sv. Ilije peštanski Srbi, koji su nekada tradicionalno litijom izlazili do izvora, gde je objaljano vodoosvećenje.
Značaj “Ilinskog bunara” postepeno je opadao kada se izgradila akademija Ludovika i kada je novo ograđen Orcijev vrt postao njen park. Tada su prestale litije, te se izgubio i trag izvora, koji je stolećima izobilno davao pitku i zdravu vodu.
Blagodareći istrajnim ispitivanjima istoričara grada Budimpešte, Petera Buza, pronađeno je mesto drevnog “Ilinskog bunara” te je autentično izvršena njegova rekonstrukcija. Obnavljenje ove lepe građevine završeno je 1991. godine, i odonda budimpeštanski Srbi ponovo izlaze na Ilijinu vodu, obnavljajući stari običaj vodoosvećenja.
(Izvori: Stojan Vujičić: Srbi u Budimu i Pešti, 2009/ Dragomir Dujmov: Budimpeštom srpski znamen, 2012)
(FOTO: Ivan Jakšić)
