Na odnosu na ranijih godina, i 2022. godine Samouprava Srba u Mađarskoj u saradnji sa Srpskim institutom raspisala je nagradni konkurs za sakupljanje srpske jezičke, zavičajnoistorijske i etnološke građe u Mađarskoj. Na konkursu su mogli učestvovati pojedinci koji se ne bave profesionalno naučno-istraživačkim radom u ovim oblastima, kao i grupe konkursanata (npr. profesori sa učenicima). Od podnosilaca konkursa se očekivalo sakupljanje tradicionalne srpske mikrotoponimije, prezimena, porodičnih i ličnih nadimaka, jezičkih lokalizama, fotodokumentovanje srpskih natpisa i nepokretnog srpskog materijalnog nasleđa u nekom od naselja gde žive Srbi ili gde su ranije živeli Srbi.
Nagradni fond je iznosio bruto milion forinti. Do produženog roka za podnošenje konkursa, novembra prošle godine pristiglo je pet konkursnih radova. U skladu sa konkursnim pravilnikom, radove je vrednovala stručna komisija imenovana od strane Srpskog instituta u sastavu dr Mladena Prelić, viši naučni saradnik Etnografskog instituta SANU (Beograd), dr Vladan Jovanović, viši naučni saradnik Instituta za srpski jezik SANU (Beograd) i Sofija Kaplan, etnolog, naučni saradnik Srpskog instituta. Komisija je zasedala 8. i 10. decembra 2022. i sastavila svoj predlog. Takođe u skladu sa pravilnikom, definitivnu odluku o nagradama je doneo Odbor za kulturu SSM, na svojoj sednici održanoj 15. decembra 2022. Odbor je odobrio predlog stručne komisije. Raspoloživi fond je u potpunosti iskorišćen za nagrađivanje konkursa.
Komisija je konstatovala da su svi radovi ispunili formalne i tehničke zahteve konkursa. U pogledu kvaliteta, Komisija je ustanovila da su radovi pokazali nedostatke ali su svi radovi predstavili vredne podatke. Na osnovu detaljnog uvida u svaki od radova, i procene rezultata prema postavljenim kriterijumima, sačinjena je rang-lista i dodeljene su nagrade. Radovi su rangirani prema kriterijumima odnosno aspektima propisanim konkursom – količina i vrednost prikupljene građe, dokumentovanost i tehnički kvalitet dokumentacije.
Dodeljena ja prva nagrada za rad pod šifrom „NITI NAROD MOŽE BEZ JEZIKA, NITI BI JEZIK MOGAO OPSTATI BEZ NARODA“ nastavnika engleskog jezika Nevenke Belajski iz Deske. Rad nosi naslov „Jezički lokalizmi u Desci“. U njemu je dat značajan materijal za izučavanje govora i tradicionalne kulture Srba u Desci. U radu je predstavljeno nekoliko stotina reči prikupljenih u rasponu od dve decenije (1990–2011) od izvornih govornika srpskog jezika. Pored osnovnog rečnika, u radu su priložena i tri posebna – rečnik rodbinskih odnosa, narodnih izraza i banatske (deščanske) kuhinje. U uvodu je takođe dat kratak opis Deske, kao i dijalekata srpskog jezika. Rad je ilustrovan sa dvadesetak fotografija. Prema oceni žirija od svih pristiglih radova ovaj je najdetaljniji i najobimniji, i može biti veoma koristan lingvistima i drugim istraživačima. Takođe, rad je koristan za dokumentovanje govora, pre svega leksike, ali i lokalne kulture Srba u Desci u širem smislu.
Drugu nagradu nagradu je dobio rad pod šifrom „NJIVE“ Borivoja Rusa iz Deske koji nosi naslov „Nazivi njiva u Deščanskom hataru“. Rad predstavlja veoma vredan doprinos izučavanju mikrotoponimije srpskog (i šire slovenskog) jezičkog prostora u selu Deska. Prikupljena građa je sakupljena na osnovu priča sagovornika koji te nazive još pamte. U radu su data objašnjenja kako su se pojedini delovi atara koristili, a u prilogu na mapama je obeleženo na šta se odnose pojedini nazivi. Prema oceni žirija rad donosi vrednu građu koja može biti interesantna i drugim istraživačima, a može i da ukaže onima koji su zainteresovani za sakupljački rad u drugim naseljima kako da pristupe ovom poslu.
Po predlogu Komisije, treća nagrada je ravnopravno podeljena radu pod šifrom „TITIŠ `91“ profesora istorije Milana Dujmova (Srpska gimnazija „Nikola Tesla“ – Budimpešta), koji nosi naslov „Srpska prezimena Sečujsko-Mohačkog sandžaka krajem 16. veka“ i zajedničkom radu pod šifrom „1899“ autora Biljane Sabo i Veljka Krulja sa naslovom „Fotodokumentovanje nepokretnog materijalnog nasleđa i srpskih natpisa u Santovu (Hercegszantó) Mađarska“.
U radu pod naslovom „Srpska prezimena Sečujsko-mohačkog sandžaka krajem 16. veka“ je dat obiman i potencijalno vredan jezički materijal baziran na otomanskom popisu poreznika iz 1591. godine. Prema žiriju vrednost ovog rada je u tome što je autor skrenuo pažnju na značaj istraživanja srpske onomastike, u konkretnom slučaju patronimije, jer ova i slična istraživanja osvetljnjavaju dublje prošlost srpskog naroda i njegovo viševekovno prisustvo na tlu Mađarske.
U radu pod naslovom „Fotodokumentovanje nepokretnog materijalnog nasleđa i srpskih natpisa u Santovu (Hercegszantó) Mađarska“ je prikupljen i komentarisan foto-materijal koji se odnosi na materijalnu kulturu santovačkih Srba. Kratko su opisani i neki događaji iz seoske istorije. Fotografski su dokumentovani javni natpisi na srpskom jeziku, a priložene su i slike groblja, crkve, i drugih zgrada koje pripadaju srpskoj crkvi ili srpskoj zajednici, kao i privatnih kuća nekih poznatijih porodica. Prema oceni žirija, rad predstavlja doprinos dokumenovanju situacije u jednom naselju, pre svega u pogledu materijalne kulture i javne upotrebe srpskog jezika.
Srpski institut i Samouprava Srba u Mađarskoj sa zadovoljstvom su konstatovali da je raspisivanje konkursa pokrenulo širu aktivnost na sakupljanju srpske mikrotoponimne građe i patronimije.
Svečano uručivanje nagrada je održana u okviru Svetosavske Akademije, u Tekelijanumu, 28. januara.
